De BNR Nieuwsradio interviewde gisteren Wemos-oprichter Wilbert Bannenberg over zijn levenslange inzet voor toegang tot gezondheidszorg en geneesmiddelen voor iedereen in de wereld. ‘Ik ben niet tegen de farmaceutische industrie, alleen tegen de uitwassen ervan.’
In het interview gaat Bannenberg terug naar begin jaren ‘80, toen hij als jonge arts meemaakte hoe het farmaceutische bedrijf Organon in Afrika anabole steroïden verkocht als groeimiddel voor kinderen, met behulp van geld uit ontwikkelingssamenwerking. Met een aantal andere artsen en medisch studenten richtte Bannenberg Wemos op om publiekelijk het bedrijf tot stoppen te manen. ‘We kwamen erachter dat het hoofdkwartier van het bedrijf geen idee had van wat de dochterbedrijven in ontwikkelingslanden deden.’
Financiële winst boven levensreddende medicijnen
Die zaak stond niet alleen: de medici zagen dat nog veel meer bedrijven winst maakten over de ruggen van arme mensen. Bannenberg: ‘Het systeem is zo ingericht dat financiële winst voorrang heeft boven toegang tot levensreddende medicijnen.’
Laten leven goedkoper
Een voorvechter voor toegang tot betaalbare, eerlijke medicijnen is Bannenberg ook na zijn Wemos-tijd zeker gebleven. In de jaren ‘90 werkte hij als consultant in Zuid-Afrika, waar hij zich inspande voor generieke, goedkope aidsremmers. Een langslepende zaak, waar de farmaceutische industrie hoge belangen bij had. ‘Uiteindelijk hebben we gewonnen met een rekensom. We hebben bewezen dat het goedkoper was om mensen te laten leven dan om ze dood te laten gaan.’
‘Blijkt, dat het niet meer dan 13 tot 25 dollar per persoon per jaar in de wereld zou kosten om alle mensen in de wereld toegang te geven tot ongeveer 400 basale geneesmiddelen. Dat is niet meer dan 7 tot 11 procent van wat er in de wereld uitgegeven wordt aan medicijnen.’
Het systeem moet anders
‘Als arts en public health-persoon wil ik dat geneesmiddelen gemaakt worden die echt nodig zijn. We hebben een ander model nodig voor research & development om die geneesmiddelen te ontwikkelen. De toegang is nu nog niet gelijk voor iedereen in de wereld.’
In Nederland zijn veel medicijnen goedkoper geworden, omdat ze nu generiek zijn. Maar bijvoorbeeld kankermedicijnen zijn duur, zegt Bannenberg. ‘Dat is een nieuwe methode van de farmaceutische industrie om winst te maken. Europese landen vinden de situatie niet meer houdbaar. Er is een ander systeem voor nodig.’ Hij somt de mogelijkheden op – beloning voor een bedrijf dat nieuwe antibiotica ontwikkelt, fair pricing met een winstmaximum, of een beperkt octrooirecht – en laat niet na te herinneren dat de farmaceutische industrie nog steeds het best renderende industrietak ter wereld is, die meer geld in marketing investeren dan in onderzoek en ontwikkeling van medicijnen.
Geen halve waarheden meer
‘We kunnen iets bereiken alleen door samenwerken met verschillende partijen. Ik ben voor een multi-stakeholder aanpak: dat de overheid, de private sector, actiegroepen en universiteiten samenwerken om ervoor te zorgen dat in een land alle mensen toegang hebben tot essentiële geneesmiddelen. De medicijnindustrie moet netter omgaan met artsen en voorschrijven en geen marketing doen met halve waarheden. Ik ben niet tegen de industrie, ik ben alleen tegen de uitwassen op grond van het jagen naar winst.’
Wemos pleit nu nog steeds voor gelijke toegang tot medicijnen, en medicijnen mét toegevoegde therapeutische waarde. Zodat medicijnen waar een medische noodzaak bij is, ontwikkeld worden en toegankelijk zijn.
Lees wat Wemos doet op het thema medicijnen.
